Liên tục Vẹn nguyên tính thời sự trong kịch Lưu Quang Vũ.

Phạm Thu Hương

Anh tài của Lưu Quang Vũ chính là khi thời kì đã bước đi những nhịp rất dài nhưng tính dự báo trong tác phẩm của ông vẫn luôn mới. Kể từ đó đến nay, nhiều đoàn nghệ thuật từ kịch nói đến kịch hát dân tộc đã dàn dựng và biểu diễn thành công tác phẩm này. Vở diễn nói lên được sự bức xúc trằn trọc của người dân với những việc làm chưa thực thụ tốt của chính quyền cơ sở.

Không khô cứng ở những chi tiết phòng tham nhũng, vở kịch còn làm xúc động người xem bởi tình người giữa những chiến sỹ đương đầu cho công lý, ở những nơi người dân đang bị áp chế mà kẻ đại diện của cái ác là chủ tịch xã Quách Văn Tần.

25 năm trôi qua, nhiều giá trị sống đã và đang thay đổi nhưng khi xem “Lời thề thứ 9” với bản dựng của NSND Xuân Huyền, trợ lý đạo diễn Chí Trung, khán giả vẫn thấy mới mẻ như câu chuyện của từng lớp hiện đại. Đây là tác phẩm được viết từ cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một vở kịch có thể khẳng định là kiệt tác của nền kịch nói Việt Nam.

Từ kịch nói đến kịch hình thể, không một biên độ giới hạn nào được mở ra có thể ngăn được sức sáng tạo của các đạo diễn. Đó là câu chuyện về người lính, một đề tài đã có nhiều nhà viết kịch trước và sau Lưu Quang Vũ đề cập trong những kịch bản sàn diễn và điện ảnh, nhưng bằng nhân kiệt của mình, ông đã xoáy sâu vào hiện tượng tầng lớp nhức nhói tồn tại xuyên suốt từ đời này sang thế hệ khác.

Điều đó đủ thấy sức quyến rũ và “thương hiệu” của Lưu Quang Vũ. Tiếng nói hình thể kết hợp với lời thoại đã mang luồng sinh khí mới mẻ và hiện đại vào vở kịch ra đời cách đây vài thập kỷ. Có thể nói, sức sống trường tồn của các kịch bản sân khấu Lưu Quang Vũ đã giúp các đời đạo diễn hiện tại tìm thấy nguồn cảm hứng sáng tạo bất tận.

…Đến kịch hình thể “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”   Chỉ 2 ngày sau “Lời thề thứ 9” tái xuất, ngày 27-8, hí viện tuổi xanh tiếp tục ra mắt công chúng vở kịch hình thể “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”.

Ông Trương Ba đang lóng ngóng trong thân xác anh hàng thịt   Từ “Lời thề thứ 9”…  Vở kịch tạo nên cơn sốt trên khắp cả nước vào thập niên 80 của thế kỷ trước - “Lời thề thứ 9” được Nhà hát tuổi xanh phục dựng và trình diễn vào ngày 25-8 tại Cung Văn hóa hữu hảo Hà Nội vẫn còn nguyên sức quyến rũ, bằng cớ là trên hàng ghế khán giả không còn một chỗ trống.

Vở kịch ghi nhận sự mạnh bạo và dấn thân của NSND Lan Hương với lần đầu tiên dàn dựng và khẩn hoang tâm lý nhân vật theo phong cách kịch hình thể phối hợp với vũ đạo và âm nhạc của nghệ thuật Tuồng cổ. “Lời thề thứ 9” vẫn vẹn nguyên tính thời sự nóng hổi cho đến hôm nay bởi thông điệp chống tham nhũng, chống thụ động. Trong quá trình dàn dựng, NSƯT Chí Trung đã đẩy nhanh tiết tấu của vở diễn so với bản dựng của NSND Xuân Huyền năm 1988.

Ý thức của vở diễn vẫn được giữ nguyên lành, hồn Trương Ba nho nhã, thanh lịch trong xác anh hàng thịt hừng hực nhựa sống đã gây ra không ít phiền toái.

Điều này làm cho tính thời sự của vở diễn được cập nhật và nóng hơn. Khi xem kịch, người xem sẽ thấy thực trạng này đang diễn ra ở nhiều địa phương thời gian vừa qua.

Điều này cho thấy, Lưu Quang Vũ đã và sẽ mãi là một trong những ngôi sao sáng nhất trên bầu trời sân khấu Việt. Nhưng nỗi lo của nữ đạo diễn đã được giải tỏa bằng những tràng pháo tay giòn giã của khán giả dành cho êkíp dàn dựng. Việc phá vỡ lối mòn trong cách thưởng thức vở kịch kinh điển “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” bằng loại hình kịch nói thực thụ là một thách thức đối với NSND Lan Hương.

“Lời thề thứ 9” làm sống dậy trong mỗi khán giả những hoài niệm về một thời toàn quốc kháng chiến, quân và dân chung một lòng đương đầu khi đất nước cần. Những hình ảnh đẹp của vở diễn đã đọng lại trong lòng khán giả bằng cuộc giành giật chồng giữa hai người đàn bà-một người mới ngoài 30, một người đã qua tuổi 60 và ông Trương Ba trong thể xác anh hàng thịt không biết phân xử thế nào cho phải lẽ.